ایزد واقعا در بیابانت می دهد باز؟

از دوران کودکی به ما آموخته اند که باید به دیگران خوبی کرد و حتی اگر فردی که به آن خوبی می کنیم قدر شناسی مورد نظر ما را انجام نداد مهم نیست چرا که "تو نیکی می کن و در دجله انداز / که ایزد در بیابانت دهد باز".

اما اگر به تجربه های زندگی روزمره خود و اطرافیانمان دقت کنیم متوجه می شویم که نه تنها احتمال زیادی وجود دارد که از ما قدردانی نشود، که اتفاقا خبری از "باز" هم نیست و چه بسیار انسان های نیکوکاری که به دلیل خیرخواهی خود دچار مشکلات جدی شده اند.

برای مثال اگر شما در شرایط نابسامان اقتصادی مبلغی از دارایی خود را قرض بدهید احتمال اینکه پول شما پس داده نشود و یا آنقدر دیر و قسطی بازگردانده شود که نهایتا متضرر شوید بسیار زیاد است.

البته ممکن است پس از ضرر های متعدد و از دست دادن فرصت های استفاده از آن پول، نهایتا فرصتی به دست آورید که بتوانید آن را به همان رحمت پروردگار تعبیر کنید، اما معمولا آنقدر فاصله این اتفاقات زیاد است که منطقا نمی توان انجام عمل خیر را علت به دست آمدن آن فرصت دانست.

پس اگر احتمال قدردانی بسیار کم و امکان متضرر شدن عموما بیشتر از منتفع شدن است، چرا باید عمل خیر را انجام داد؟ واقعیت این است که ارزش عمل خیر در لذتی است که در همان لحظه حاصل می شود. این لذت که به دلیل مشاهده خوشحالی و رفع غم در طرف مقابل و همچنین رضایت از انجام وظیفه اخلاقی حاصل می شود یگانه پاداش قطعی و اصیل انجام عمل خیر است.

امید به هرچیزی خارج از این، وعده بعید و بسیار غیر محتملی است که انسان خیر را دچار غم و رنج می کند و ارزش کار خیر را کاهش می دهد.

اگرچه در ادبیات دینی ما تاکید شده است که به کار خیر قطعا چند برابر پاداش داده می شود اما این بدان معنا نیست که اگر به کسی پول قرض بدهیم مالمان زیاد می شود یا از بلایای این عالم در امان خواهیم بود. این پاداش چند برابر لزوما براساس معیارهای ما داده نمی شود. شاید پاداش چند برابر ما همین رشد اخلاقی و شادی و آرامش حاصل از آن باشد.