اقدامی درست در راهبردی غلط

"پاسخ موشکی سپاه به داعش بسیار بجا و کمتر از آنچه بود که نیروهای ما اجازه  داشتند. هرگونه تعدی، با پاسخ بسیار قاطع‌تر مواجه می‌شود". هنگامی که سپاه پاسداران در آخرین دقایق روز یک‌شنبه ۲۸ خرداد 6 موشک بالستیک را به سمت مواضع داعش در دیرالزور سوریه شلیک کرد، موضع گیری تمامی چهره های سیاسی ایران مشابه همین اظهارات حسن روحانی بود.

پس از این حملات نوعی احساس پیروزی و غرور ملی برانگیخته شد و هم اکنون این ادراک عمومی به وجود آمده است که ایران نه تنها ضربه سختی به داعش زد که موفق شد دشمنان منطقه ای اش مانند اسرائیل و عربستان را نیز تهدید کند. اما آیا واقعا شلیک این شش موشک به این اهداف دست یافته است؟

اگر بخواهیم از کل داستان تراژیک منطقه در سالهای گذشته همین پرتاب موشک را ببینیم، می توانیم با این موج همراه شویم. اما مسئله این است که در یک راهبرد و استراتژی غلط حتی اقدامات درست نیز در بهترین حالت بدون نتیجه خواهند بود (اگر ضرر نداشته باشند).

از ابتدای اعتراضات مردمی در سوریه، راهبرد ایران حمایت از بقای اسد (به هر قیمتی) بود و تا امروز نیز این راهبرد ادامه پیدا کرده است. در ابتدا خبری از گروه های تندرو نبود اما با فراگیر شدن آشوب نیروهای تکفیری از سراسر جهان به سوریه آمدند و نهایتا داعش از میان آنها ظهور کرد. اسد و متحدینش نهایت استفاده را از داعش بردند و سعی کردند به دنیا اینطور نشان دهند که اگر اسد برود داعش خواهد آمد. به همین دلیل کمترین مواجهه با نیروهای داعش انجام شد و تمام تمرکز بر حذف نیروهایی قرار گرفت که می توانستند دوگانه ساختگی اسد – داعش را بر هم زنند. 

در حالی که یکی از مهمترین توجیهات حامیان راهبرد ایران در سوریه پیشگیری از ورود بحران به ایران و نجنگیدن در کرمانشاه و همدان بوده است، بعد از چند سال نبرد مستقیم، تقدیم بیش از ٢ هزار شهید و هزینه های مالی مختلف، تعداد گروهای تکفیری در مرزهای ایران افزایش پیدا کرده است و زبانه های این بحران نهایتا تا تهران و داخل ساختمان مجلس ما رسید و هم اکنون سطح درگیری با آنها از کردستان و کرمانشاه و آذربایجان تا سیستان و چابهار گسترش یافته است.

با در نظر گرفتن هزینه ها و نتایج این استراتژی، باید گفت در این راهبرد غلط یک حرکت خوب نیز نمی تواند باعث خوشحالی شود. اگر این اقدام در کنار تلاش برای حل ریشه ای مشکلات (اختلاف با عربستان) انجام می شد قطعا بسیار خوشحال کننده بود اما وقتی هر روز به تنور دشمنی با عربستان دمیده می شود، این موشک اندازی ها سودی نخواهد داشت و اتفاقا باید دعا کنیم بحران را عمیق تر نکند.

در خاورمیانه ای که طبیعت آن هر روز خشک تر، اقتصادش ضعیف تر، حاشیه نشینی و فقر در حال گسترده تر شدن است، همزمان فرهنگ مدارا، آشتی و صلح خواهی ضعیفتر می شود، و کلماتی مانند مذاکره، توافق، پرهیز از خشونت در حال تبدیل شدن به فحش و ضد ارزش می باشد، نمی توان از موشک اندازی خوشحال شد، چرا که جهت نهایی نادرست و اشتباه است.

تا وقتی مشکلات را به صورت ریشه ای حل نکنیم حتی اگر تمام زمین های داعش را پس بگیریم و تک تکشان را نابود کنیم به زودی گروهی به مراتب وحشی تر جای آنها را خواهد گرفت.